Wyłączenia fotowoltaiki – czy dotyczą odbiorców indywidualnych i mikroinstalacji?

Przyczyny wyłączeń fotowoltaiki

Fotowoltaika zyskuje coraz większą popularność jako źródło czystej i odnawialnej energii elektrycznej. Dzięki znacznym obniżkom cen paneli słonecznych oraz wsparciu ze strony rządów i programów dotacyjnych, coraz więcej odbiorców indywidualnych decyduje się na instalację własnych mikroinstalacji słonecznych. Wraz ze zwiększającą się liczbą mocy pochodzącej z OZE, niestety zwiększa się także szansa na wyłączenia fotowoltaiki przez Polskie Sieci Elektroenergetyczne (PSE) w celu zredukowania ilości energii w sieci dystrybucyjnej.

Do wyłączeń dochodzi najczęściej z powodu przeciążenia sieci. Tym bardziej ma to znaczenie, ponieważ polskie sieci energetyczne są przestarzałe i niezmodernizowane, a tym samym nieprzystosowane do energetyki rozproszonej, która coraz bardziej się rozwija. W okresach wysokiego nasłonecznienia, zwłaszcza w regionach z dużą koncentracją instalacji fotowoltaicznych, może zatem dojść do nadprodukcji energii. W połączeniu z niskim zapotrzebowaniem, w takiej sytuacji w sieci będzie znajdowała się zbyt duża nadwyżka. Systemy energetyczne muszą być w stanie zarządzać tą nadprodukcją, co prowadzi do wyłączania instalacji, by uniknąć przeciążenia sieci. 

Kogo dotyczą wyłączenia fotowoltaiki?

W ostatnich latach kilkukrotnie zdarzyło się, że PSE interweniowała, wyłączając część instalacji fotowoltaicznych. Takie wyłączenia dotyczyły jednak dużych elektrowni słonecznych, a nie prywatnych właścicieli instalacji. Dobrą stroną tej styuacji jest możliwość starania się o odszkodowania przez właścicieli wyłączonych farm fotowoltaicznych.

Dlaczego jednak wyłączenia dotykają źródeł odnawialnych, a nie konwencjonalnych elektrowni? PSE przekonuje, że powodem jest fakt, iż OZE można łatwiej wyłączyć na krótki okres, podczas gdy elektrownie węglowe wymagają znacznie więcej czasu do ponownego włączenia…

Inaczej jest w przypadku indywidualnych właścicieli fotowoltaiki. Mikroinstalacje, z definicji przeznaczone są do zasilania pojedynczych domów i charakteryzują się stosunkowo niewielką mocą w porównaniu do dużych farm fotowoltaicznych. Dzięki temu ich wpływ na sieć jest mniejszy, a ryzyko wyłączeń z powodów technicznych – niższe.

Mimo, że dla PSE priorytetem przy redukcji nadprodukcji są wspomniane farmy PV, wyłączenia mikroinstalacji również są możliwe. W Polsce operatorzy systemów dystrybucyjnych (OSD) mają obowiązek odbierać nadwyżki energii z mikroinstalacji, co zmniejsza ryzyko wyłączeń. Jednak w sytuacjach ekstremalnych, takich jak awarie sieci czy jej przeciążenia, mikroinstalacje mogą być tymczasowo wyłączane. Dotyczy to jednak zazwyczaj krótkich okresów i wyjątkowych sytuacji. Mikroinstalacje korzystają również z systemów ochrony przeciwsoborowej (anti-islanding). Automatycznie wyłączają one instalację w przypadku zaniku napięcia w sieci, co zapewnia bezpieczeństwo i stabilność systemu.

Konsekwencje wyłączeń instalacji

Wyłączenia fotowoltaiki mogą pomóc w stabilizacji sieci energetycznej i zapobieganiu awariom, co jest kluczowe dla zapewnienia ciągłości dostaw energii. Długoterminowe rozwiązania, takie jak inwestycje w infrastrukturę magazynowania energii i modernizację sieci, są jednak niezbędne, aby minimalizować konieczność wyłączeń i zwiększać zdolność sieci do integracji OZE.

Mimo prawa do rekompensaty finansowej, wyłączanie farm fotowoltaicznych ogranicza zdolność do generowania przychodów z inwestycji. Każdy moment, w którym taka elektrownia nie pracuje, to bowiem utracona okazja do produkcji energii i jej sprzedaży. Może to również zniechęcać potencjalnych inwestorów do angażowania się w nowe projekty OZE. Zwłaszcza w regionach, gdzie wyłączenia fotowoltaiki spotyka się najczęściej.

Tymczasowe wyłączenia mogą wpływać na ilość energii, którą odbiorcy są w stanie oddać do sieci. To może wpłynąć na ich rozliczenia z operatorem. W przypadku instalacji PV wyposażonych w systemy magazynowania energii (np. baterie), odbiorcy mogą zminimalizować skutki wyłączeń poprzez przechowywanie nadwyżek energii na własne potrzeby.

Jak nie marnować czystej energii ze słońca?

Wyłączanie instalacji odnawialnych źródeł energii, niezależnie od technologii, uniemożliwia pełne wykorzystanie ich potencjału. W dłuższej perspektywie może to hamować rozwój całego sektora. Opóźni także przejście na zrównoważone źródła energii oraz osiągnięcie krajowych celów klimatycznych i energetycznych.
Odpowiedzią na przymusowe wyłączenia fotowoltaiki jest oczywiście modernizacja sieci. PSE zapowiedziała podjęcie takich działań, jednak jest to wymagający i długotrwały proces. OSD testują również nowe rozwiązania technologiczne, mające automatycznie regulować poziom napięcia, zapewniając optymalne warunki dla działania przydomowych instalacji.

Najprostszym rozwiązaniem, aby uniknąć zagrożenia związanego z wyłączeniem instalacji, jest inwestycja w magazyny energii. Stanowią one efektywne rozwiązanie, ponieważ umożliwiają przechowywanie niezużytej energii wyprodukowanej w okresach wysokiej produkcji, takich jak słoneczne dni. Zgromadzoną energię można wykorzystać później, gdy zapotrzebowanie na energię rośnie lub gdy produkcja spada, na przykład w nocy lub w pochmurne dni. W rezultacie możliwe jest zwiększenie stabilności dostaw energii i ograniczenie konieczności wyłączania farm fotowoltaicznych z powodu przeciążeń sieci lub niskiego zapotrzebowania na energię.

Wyłączenia fotowoltaiki – perspektywy 

Wyłączenia fotowoltaiki dotyczą zarówno inwestorów dużych farm fotowoltaicznych, jak i odbiorców indywidualnych. Mają bowiem na celu redukcję mocy i zapewnienie stabilności sieci energetycznej. Dzięki podejmowanym działaniom w kierunku modernizacji infrastruktury sieciowej oraz rozwijającym się technologiom magazynowania energii, ryzyko wyłączeń powinno maleć, a systemy fotowoltaiczne stawać się coraz bardziej niezawodne. Prosumenci inwestujący w fotowoltaikę mogą zatem liczyć na coraz bardziej stabilne i przewidywalne dostawy energii z własnych źródeł OZE.