Latem bieżącego roku w Dzienniku Ustaw opublikowano podpisane przez Prezydenta RP nowelizacje ustaw ważnych dla zielonej energetyki – mowa o zmianach w prawie energetycznym, prawie budowlanym oraz o ustawie o OZE. Zmiany w przepisach dot. odnawialnych źródeł energii stanowią częściowe wprowadzenie do polskiego prawa zapisów dyrektywy RED II, przyjętej przez Unię Europejską pięć lat temu. Nowe prawo zaczyna obowiązywać ze skutkiem natychmiastowym – część nowości weszła w życie już na początku września, a część wejdzie 1 października br.
Głównym założeniem dyrektywy RED II jest zwiększenie do 2030 roku udziału energii z OZE w sektorach, takich jak energia elektryczna, ogrzewanie, chłodzenie czy transport. Dyrektywa ta określa wiążący dla całej Unii cel, jakim jest osiągnięcie min. 32% energii ze źródeł odnawialnych w miksie energetycznym do końca trwającej dekady. Skutkiem, do jakiego prowadzi unijne postanowienie, mają być korzyści dla środowiska, a w tym poprawa jakości powietrza, stanu zdrowia społeczeństwa oraz redukcja emisji gazów cieplarnianych. Ponadto celem jest zwiększenie bezpieczeństwa energetycznego, uniezależnienie się od importu energii od państw spoza UE, a także obniżenie kosztów energii.
Wdrażanie założeń RED II poprzez nowelizację ustawy o OZE przyniesie szereg zmian – istotnych dla wielu prosumentów chcących inwestować w fotowoltaikę lub planujących rozbudowę własnych instalacji. Wśród nowości można wymienić wprowadzenie nowych modeli sprzedaży i konsumpcji zielonej energii, zmiany w kwestiach formalnych dot. przyłączenia instalacji do sieci czy utworzenie dodatkowych źródeł informacyjnych dla inwestorów w branży OZE. Oprócz kwestii związanych z fotowoltaiką, zmiany dotyczą również energii wiatrowej i geotermalnej, biomasy i biogazu.
Przeczytaj także: Czym są OZE, czyli odnawialne źródła energii?
Nowelizacja ustawy o OZE zwiększa górną granicy mocy dla instalacji fotowoltaicznych niewymagających pozwolenia na budowę. Dotychczas do takich instalacji należały mikroinstalacje, których moc wynosiła maksymalnie 50 kWp. Od teraz pozwolenie nie będzie potrzebne w przypadku instalacji aż do 150 kWp. Zwolnienie z obowiązku uzyskiwania pozwolenia na budowę dotyczyć będzie nie tylko instalacji fotowoltaicznych, ale również pomp ciepła oraz wolnostojących kolektorów słonecznych. Wszystkie procesy związane z uzyskiwaniem pozwoleń, które zostały rozpoczęte, a których nie zakończono przed datą wejścia w życie nowej ustawy, zostaną umorzone, bez konieczności kontynuowania formalności. Wbrew pozorom, określenie „mikroinstalacja” nadal będzie odnosić się tylko do instalacji o mocy do 50 kWp.
Uproszczenie procesu instalacji mniejszych źródeł wytwórczych ma szansę przyciągnąć zarówno indywidualnych, jak i korporacyjnych inwestorów do sektora OZE, a tym samym doprowadzić do większej produkcji energii ze źródeł odnawialnych i redukcji emisji gazów cieplarnianych. Zwolnienie z obowiązku przechodzenia przez procedurę uzyskania pozwolenia na budowę może przełożyć się również na szybszy zwrot z inwestycji.
Wśród nowych przepisów mających na celu ułatwić uzyskanie warunków przyłączenia do sieci elektroenergetycznej dla nowych instalacji pojawił się tzw. cable pooling, czyli możliwość wybudowania dodatkowych instalacji OZE w ramach wspólnego przyłącza do sieci elektroenergetycznej. Nowe prawo umożliwia zatem przyłączenie do sieci w jednym miejscu elektrowni wykorzystujących różne technologie o różnych profilach produkcji energii, np. fotowoltaiczne (produkujące energię w dzień) i wiatrowe (produkujące energię przede wszystkim w nocy). Wobec tego istniejąca infrastruktura będzie mogła być wykorzystana w sposób bardziej efektywny. Zgodnie z tymi regulacjami różne instalacje OZE wcale nie muszą należeć do jednego podmiotu – producenci energii, którzy chcą dzielić się przyłączem do sieci, będą musieli podpisać porozumienie m.in. o tym, który z nich będzie wnosił o wydanie warunków przyłączenia.
W przypadku współdzielenia przyłącza do sieci przez elektrownie konieczne będzie zapewnienie, iż nie przekroczą one mocy wprowadzanej do sieci, dopuszczonej przez operatora. Jeśli jednak maksymalna moc zostanie przekroczona, operator sieci ma prawo naliczenia dodatkowych opłat.
Power Purchase Agreement (PPA) to typ umowy polegający na długoterminowym zobowiązaniu zawieranym między wytwórcami energii z OZE a odbiorcami końcowymi energii elektrycznej. W podpisanej nowelizacji określono zasady zawierania takich umów. Nowe przepisy nakładają na producenta energii odnawialnej obowiązek przekazania Urzędowi Regulacji Energetyki (URE) istotnych informacji dot. treści zawieranej umowy PPA.
Odbiorcy energii elektrycznej nieposiadający własnej instalacji fotowoltaicznej wbrew pozorom nie muszą pobierać prądu wyłącznie z sieci dystrybucyjnej. Będą bowiem mieli możliwość wykorzystywania prądu wytworzonego ze źrodeł OZE znajdujących się w okolicy miejsca odbioru. Umożliwią to tzw. linie bezpośrednie. Innymi słowy, jest to możliwość polegająca na produkcji energii elektrycznej nie na dachu czy terenie nieruchomości, ale z instalacji mieszczącej się od niej w pewnej odległości. W tym modelu źródło energii połączone jest z instalacją elektryczną odbiorcy końcowego za pomocą linii bezpośredniej bez połączenia z dystrybucyjną siecią elektroenergetyczną.
Nowe przepisy pozwolą konsumentom uruchamiać linie bezpośrednie bez wymogu uzyskania zgody prezesa URE. Jedynym potrzebnym elementem będzie zgłoszenie gwarantujące wpis do rejestru, które URE rozpatrzy po stwierdzeniu prawidłowości. Wśród zapisów dotyczących tego rozwiązania pojawia się możliwość zwolnienia z wykonania ekspertyzy w przypadku pracy off-grid oraz linii bezpośredniej łączącej elektrownię o mocy do 2 MWp. Nowe przepisy przełożą się na dużo łatwiejszą i tańszą możliwość wykorzystywania odnawialnych źródeł energii do zaspokojenia swoich energetycznych potrzeb.
Autorzy nowelizacji zmienili definicję instalacji hybrydowych, uwzględniając w niej połączenie z magazynem energii. Po wejściu ustawy w życie nadwyżki energii wyprodukowanej z odnawialnych źródeł będzie można gromadzić w magazynie energii będącym integralną częścią hybrydowej instalacji OZE. Koniecznym warunkiem jest zastosowanie odpowiedniego systemu pomiarowo-rozliczeniowego. Rozwiązanie to ma na celu stabilizację pracy sieci elektroenergetycznej.
Nowością wśród prosumentów są instalacje przeznaczone dla całych wspólnot mieszkaniowych. Dzięki temu energia wyprodukowana na budynkach wielolokalowych posłuży do zasilania wspólnych części, np. klatek schodowych, piwnic czy wind. To oznacza, że mieszkańcy nie będą zobowiązani do płacenia dodatkowo za energię wykorzystywaną w tych miejscach, co przyczyni się do obniżenia kosztów utrzymania nieruchomości i, co za tym idzie, rachunków za prąd dla pojedynczego lokatora.
Klastrami energii nazywa się formy organizacyjne lub współpracy między różnymi instalacjami wytwórczymi z sektora OZE w celu efektywnego wykorzystania zasobów, produkcji i dystrybucji energii. Ustanowione przepisy precyzują definicję klastra energii, zasady współpracy biznesowej, zakres podmiotowy i przedmiotowy oraz obszar działania. Ponadto, przewidują one usprawnienia administracyjno-prawne oraz dedykowany system wsparcia dostępny dla podmiotów zarejestrowanych w nowym rejestrze klastrów energetycznych prowadzonym przez Prezesa URE. Nowa regulacja promuje także ścisłą współpracę klastrów energetycznych z operatorami sieci w celu odciążenia Krajowego Systemu Elektroenergetycznego. Nowe przepisy mają na celu premiowanie maksymalizacji autokonsumpcji. Nowelizacja określa wymagania, których spełnienie przez klaster energii będzie umożliwiać skorzystanie ze zwolnienia z części opłat i preferencyjnego sposobu rozliczeń.
Nowelizacja ustawy przewiduje również utworzenie Krajowego Punktu Kontaktowego, czyli platformy internetowej będącej centrum informacji w zakresie procedur administracyjnych związanych z wytwarzaniem energii z odnawialnych źródeł i przyłączaniem tych instalacji do sieci. Za stworzenie KPK odpowiedzialne będzie Ministerstwo Klimatu i Środowiska. Platforma zapewni wsparcie informacyjne dla przyszłych wytwórców OZE, m.in. w sprawie wydawania decyzji o warunkach zabudowy, pozwoleniu na budowę czy wydawania koncesji.
