Kim jest prosument wirtualny?

Prosument wirtualny – kto to jest?

Pojęcie: „prosument wirtualny” pojawiło się wraz z wprowadzeniem ustawy z dnia 29 października 2021 r. o zmianie ustawy o OZE.

Według definicji zwykły prosument jest osobą, która wytwarza energię elektryczną z odnawialnych źródeł energii na własne potrzeby. Prosument wirtualny różni się o tyle, że instalacja, z której produkuje prąd, znajduje się w innym miejscu, niż to, do którego energia jest dostarczana.

Rozwiązanie to pozwala wybudować instalację fotowoltaiczną w innym miejscu niż punkt poboru energii z sieci dystrybucyjnej. Taki sposób rozliczenia może okazać się naprawdę korzystny w przypadku, gdy chcemy zasilać nasze gospodarstwo tanią i czystą energią, ale nie mamy do tego odpowiednich warunków.

Zasady działania prosumenta wirtualnego

Zasady rozliczania prosumenta wirtualnego w Polsce będą opierać się na obowiązujących przepisach dla tradycyjnych prosumentów. Maksymalna moc instalacji, z której prosument wirtualny będzie korzystał, nie może przekroczyć 50 kW w jednym punkcie poboru energii. Jednocześnie moc przypisanej instalacji OZE nie będzie mogła przekroczyć mocy umownej w miejscu odbioru.

Warto zaznaczyć, że cała energia wyprodukowana przez prosumenta wirtualnego będzie odsyłana do sieci. To zaś oznacza, że nie będzie występować tradycyjna autokonsumpcja. W praktyce oznacza to, że prosument wirtualny zawsze zapłaci pełne opłaty dystrybucyjne, jednak może zminimalizować koszt energii czynnej.

Jeśli z jednej elektrowni fotowoltaicznej będzie korzystać więcej niż jeden prosument wirtualny, niezbędne będzie zawarcie umowy. Umowa ta będzie regulowała współpracę i wyznaczała tzw. reprezentanta prosumentów. Jest to istotne dla uregulowania kwestii związanych z wykorzystaniem i rozliczeniami energii.

Interesującą opcją dla prosumentów wirtualnych ma być możliwość wykupienia udziałów w farmie wiatrowej działającej na terenie gminy. Właściciel farmy będzie zobowiązany udostępnić do zakupu co najmniej 10% mocy zainstalowanej. To zaś da prosumentom możliwość uczestnictwa w produkcji energii odnawialnej oraz korzyści z tego płynące.

Prosument wirtualny – kto może skorzystać?

Możliwość rozdzielenia produkcji i konsumpcji energii z odnawialnych źródeł to krok ku równości i dostępowi do zielonej energii dla wszystkich. Dzięki temu osoby i podmioty dotychczas pozbawione możliwości instalacji fotowoltaiki, np. nieposiadające wystarczająco dużo miejsca na montaż bądź z zacienionym dachem czy podwórkiem, zyskują szansę na korzystanie z przywilejów konsumenckich.

Mowa tu przede wszystkim o mieszkańcach obiektów wielorodzinnych, gdzie ze względu na aspekty konserwatorskie brakuje możliwości montażu paneli słonecznych. Dotyczy to również właścicieli lub zarządców biurowców, gdzie konstrukcja budynku uniemożliwia instalację systemu czy mieszkańców tzw. bliźniaków, gdzie brakuje miejsca na moduły. Dzięki takiemu rozwiązaniu mogą zyskać dostęp do zrównoważonego źródła energii.

Dodatkowo przedsiębiorstwa, związki wyznaniowe, jednostki samorządu terytorialnego oraz użyteczności publicznej również mogą skorzystać z tej opcji. W ten sposób przyczynią się do zwiększenia udziału energii odnawialnej w ogólnej produkcji.

Kiedy zacznie obowiązywać prosument wirtualny?

Zgodnie z pierwotnymi planami funkcjonowanie prosumenta wirtualnego miało rozpocząć się 2 lipca 2024 roku, równolegle z uruchomieniem Centralnego Systemu Informacji Rynku Energii. Jednakże, ze względu na przesunięcie terminu uruchomienia CSIRE o rok, prosument wirtualny będzie mógł działać również dopiero od 2025 roku.

Ta zmiana daty wprowadzenia ma niestety istotne konsekwencje dla branży energetycznej oraz dla konsumentów, którzy oczekiwali na możliwość korzystania z tego mechanizmu.

Przykłady prosumeryzmu wirtualnego na świecie

Warto zauważyć, że poza granicami Polski funkcjonuje już koncepcja prosumenta wirtualnego. Przykładowo w 2020 roku na Litwie uruchomiono pierwszą farmę fotowoltaiczną, która oferowała udziały w postaci mocy od 1 kW do 30 kW. Litewska legislacja umożliwia mieszkańcom wynajęcie lub zakup części instalacji fotowoltaicznej, niezależnie od jej lokalizacji w stosunku do miejsca zużycia energii. W ramach tego rozwiązania inwestorzy rozliczają się miesięcznie na podstawie ilości wyprodukowanej energii oraz ich lokalnego zużycia. Nadmiar energii mogą wykorzystać w kolejnych okresach rozliczeniowych.

Podobne modele funkcjonują od dłuższego czasu również w Stanach Zjednoczonych, np. w ramach kalifornijskiego programu MASH (Multifamily Affordable Solar Housing). Te rozwiązania opierają się na podobnych założeniach, co proponowany projekt w Polsce. Pozwalają prosumentom na korzystanie z energii produkowanej z dala od ich nieruchomości oraz obniżenie rachunków za prąd poprzez określony udział w instalacji. Podobne inicjatywy rozwijane są także w innych stanach, takich jak: Minnesota, Massachusetts czy Nowy Jork. To dowodzi, że taki model prosumencki jest coraz bardziej globalnym trendem w dziedzinie energii odnawialnej.